18-11-2004

Truân chuyên người Việt ở Nga

Gần 100.000 người Việt Nam đang sống và làm việc tại Liên bang Nga v́ mưu sinh đă phải đối mặt với khó khăn, cực nhọc. Một trong những nỗi ám ảnh lớn nhất của họ là giấy tờ. Đây chính là lư do để một số cảnh sát xấu của Nga làm tiền.

Ngoài hộ chiếu với thị thực nhập cảnh, để có thể làm việc tại Nga, người Việt phải có giấy phép quyền lao động. Giấy phép này giống như “bùa hộ mệnh”, không thể thiếu. Dựa trên giấy này, chính quyền sẽ cấp phép tạm lưu trú - thứ mà bà con người Việt ở đây thường gọi là “hộ khẩu”. Hộ khẩu có thời hạn trong ṿng một năm, hết thời gian này, phải gia hạn.

Ngày 5/11, Nguyễn, sinh viên năm thứ 4 Đại học Mỹ thuật Moskva, về đến kư túc xá th́ bị hai viên cảnh sát Nga chặn lại hỏi giấy tờ. Nguyễn đưa tấm thẻ sinh viên, viên cảnh sát lắc đầu bảo: "Đây là giấy tờ giả". Anh ta nheo mắt: "Có tiền không?". "Tôi là sinh viên, không có tiền", Nguyễn đáp. Viên cảnh sát không tha: "Đừng có nói dối. Tao vừa thấy mày trong quầy đổi tiền đi ra. Làm sao mà không có tiền được?". Chàng sinh viên chống chế: "Tôi vào để xem tỷ giá đồng rúp"…

Đến lúc đó, viên cảnh sát trắng trợn ra giá: "Đưa 20 USD đây, không sẽ bị bắt về đồn 3 ngày". Nguyễn cứng rắn: "Các ông cứ bắt đi, tôi có làm ǵ đâu". Kết quả là Nguyễn bị đẩy về đồn nhưng chỉ bị giữ lại một tiếng đồng hồ.

Nguyễn vẫn c̣n may mắn v́ hôm đó có tiền trong người nhưng không bị lục soát ǵ. Trước đó không lâu, Xuân, bạn cùng trường với Nguyễn, đi chợ Ṿm đúng vào lúc cảnh sát đang truy quét người Việt tại đây. Xuân cùng một số bà con bị đẩy lên xe. Cô chống cự và bảo: "Tôi là sinh viên, không buôn bán ǵ, các ông không được bắt". Không để cô phân trần thêm, một cảnh sát to lớn nhấc bổng cô lên và ném vào thùng xe.

Họ đưa tất cả tới một khu có nhiều gian pḥng khác nhau và bắt đầu lục soát. Với lư do kiểm soát heroin, Xuân bị cảnh sát buộc cởi hết đồ ngoài. Khi không thấy ǵ, viên cảnh sát trơ tráo tḥ tay vào áo ngực cô, nơi cô đă cẩn thận giấu 50 USD.

Chiều 9/11, hai nam chiêu đăi viên của Vietnam Airlines trên đường tới thăm bạn gái học ở ĐH Y Moskva đă bị cảnh sát chặn taxi lại. Họ bị nhốt 4 tiếng đồng hồ. Khi đă về đến chỗ nghỉ, Vinh, một trong 2 người, không hết bực bội: "Em chỉ sợ lỡ chuyến bay đi Đức vào sáng hôm sau nhưng không thể chịu được nếu phải mất tiền vô cớ. Ḿnh có đủ giấy tờ. Em bảo các bạn dứt khoát không đưa tiền nếu có giấy đầy đủ. Sớm muộn ǵ th́ họ cũng phải thả, chỗ đâu mà nhốt".

Những ví dụ trên không phải là tất cả h́nh ảnh của cảnh sát Nga. Nhưng trong ư thức của những người Việt tại Nga hầu như không c̣n cảm giác thật ấm áp như 20 năm trước. Khi đó nếu bạn lạc đường th́ sẽ được một cảnh sát tận t́nh đưa đến đúng nơi cần đến và cười thật tươi, nói: "không có ǵ đâu" khi được cám ơn.

Nỗi ám ảnh về bọn skinhead (đầu trọc, một dạng phát xít mới) và khuligan (lưu manh) ở Nga đối với cộng đồng người Việt lại càng nhân lên sau cái chết của sinh viên Vũ Anh Tuấn. Ṭa thị chính Saint Petersburg đă cam kết t́m mọi biện pháp tăng cường an ninh cho học sinh nước ngoài, nhưng bọn đầu trọc và lưu manh vẫn là nỗi sợ hăi của những người nước ngoài tại Nga, trong đó có cộng đồng người Việt.

Toàn, sinh viên năm thứ nhất của Trường Đại học Tổng hợp Lomonosov, vẫn chưa hoàn hồn về đợt thoát hiểm trong bến xe điện ngầm hôm 8/11. Chừng 19h, Toàn cùng nhóm bạn vừa sang ĐH Mỹ thuật về. Vừa vào ga tàu điện ngầm, Toàn và các bạn đă nh́n thấy nhóm lưu manh khoảng chục đứa. Mặc dầu đă cố t́m cách “tránh voi chẳng xấu mặt nào” nhưng cuối cùng nhóm của Toàn vẫn bị bọn lưu manh cà khịa. Toàn cùng các bạn chạy thục mạng và thoát được lên mặt đất.

Cùng ngày hôm đó, tại một bến tàu điện ngầm khác, Hưng và 5 bạn cùng trường trên đường đi mua thực phẩm về th́ bị một nhóm khuligan vây lại tấn công. Thấy không c̣n con đường nào thoát, các bạn buộc phải vừa đánh trả lại, vừa kéo bọn chúng về phía hai cảnh sát đang đứng. Tại đồn cảnh sát, nhóm lưu manh nói rằng “bọn thanh niên Việt Nam gây sự trước”. Kết quả, Hưng và các bạn phải mất gần 2 tiếng đồng hồ mới ra khỏi đồn sau khi nói gần như… căi nhau với viên cảnh sát.

Vân, nữ sinh viên ĐH Ngoại ngữ Moskva, dặn ḍ: "Các anh chị mới từ trong nước sang, khi đi tàu điện ngầm phải cẩn thận, đừng đứng gần đường ray, đề pḥng bọn đầu trọc và lưu manh đẩy xuống. Chúng hay tấn công từ phía sau theo kiểu ấy. Đă có một sinh viên Trung Quốc thiệt mạng như vậy rồi".

Ốm đau ở Nga bây giờ là cả một câu chuyện tốn kém. Anh Hoàng, tiến sĩ triết học, thành viên Ban quản lư chợ Sông Hồng 3, cho biết, ngành y tế Nga hiện nay chỉ c̣n bao cấp cho sinh đẻ và cấp cứu (cấp cứu trong 7 tiếng đầu th́ không mất tiền), c̣n lại th́ “động đến cái ǵ cũng phải tiền". Theo anh Khang bán hàng ở Trung tâm thương mại Voikou, khám bệnh ở các bệnh viện công lập giá rẻ hơn tư nhân, nhưng rất đông bà con người Việt thường không tới đây v́ mất thời gian, ảnh hưởng đến chuyện làm ăn và cũng v́ không biết tiếng Nga.

Đi khám bệnh ở các pḥng mạch tư th́ khá “nặng đô”. Giá khám bệnh ở pḥng mạch bác sĩ thường phải mất 300 rúp, pḥng mạch của tiến sĩ th́ phải 550 rúp, pḥng mạch giáo sư phải mất tới 800 rúp. Cúc - bán giày da ở chợ Sông Hồng 3 - nói thêm: Đó là chưa kể người bệnh phải chi phí một khoản tiền khá lớn nếu phải thực hiện các kỹ thuật chẩn đoán và xét nghiệm.

Ngoài các khoản chi phí trên, người bệnh phải trả thêm một khoản dịch vụ phí cho những người đưa đi (những người biết tiếng Nga), thường khoảng 300 rúp.

Trên các tờ báo tiếng Việt ở Liêng bang Nga như Nhân Ḥa, Tin tức thị trường, Thời báo Moskva... người ta có thể đọc thấy rất nhiều mẫu quảng cáo của các bác sĩ điều trị đủ mọi thứ bệnh. Theo tiến sĩ, bác sĩ Ḷ Văn Xanh, Chủ tịch Hội Y dược VN tại Liên bang Nga, với nhiều người, bác sĩ chỉ là… tự phong. Chẳng có ai kiểm tra bằng cấp này của họ ở xứ này. Một số người chỉ là bác sĩ nha khoa nhưng quảng cáo là một bác sĩ đa khoa giàu kinh nghiệm. Thậm chí, có người chưa từng có một ngày trong ngành y nhưng vẫn “có thể điều trị các bệnh đa khoa, đặc biệt các bệnh phụ khoa, nấm ngoài da, lậu, bệnh lây qua đường t́nh dục”...

Theo lời quảng cáo, Hải t́m đến một lương y. Sau 25 ngày với các loại thuốc hoạt huyết bổ năo, anh bắt đầu có biểu hiện bị liệt. Khi vào bệnh viện, các bác sĩ cho biết thuốc mà Hải đang dùng càng làm cho u phát triển. Hải chết vài ngày sau đó.

Một bác sĩ trong Hội Y Dược Việt Nam tại Liên bang Nga cho biết, do thời tiết khắc nghiệt vào mùa đông và phải làm việc cật lực, phần lớn bà con bị viêm phổi và thấp khớp măn tính, phải điều trị lâu dài và tốn kém. Hội Y Dược học tại Nga đă vận động những người Việt Nam có bằng cấp y tế tham gia tổ chức hội để thống nhất quản lư về chuyên môn. Từ năm 1997 đến nay, hội chỉ mới tập hợp được 25 bác sĩ và 80 sinh viên đang theo học tại 3 trường đại học y khoa ở Moskva.

Trong 15 khu vực người Việt sống và làm ăn tại Moskva, Hội chỉ mới gây dựng tổ chức tại 8 khu. Bác sĩ Ḷ Văn Xanh trăn trở: "Số lượng bác sĩ ở đây vẫn rất ít ỏi, chưa thấm ǵ so với nhu cầu khám chữa bệnh rất lớn của bà con người Việt".

(Theo Sài G̣n Giải Phóng)

-- (Việt_Nhân@Filsons.com), November 22, 2004